کهکشان ها

کهکشان‌ها سامانه‌هایی فوق العاده بزرگ و با اندازه و مرزی مشخص هستند که از ستاره ها، بقایای ستاره‌نماها، ماده تاریک، گازها و گرد غبارهای میان ستاره‌ای که با نیروهای گرانشی به گرد هم آمده‌اند، تشکیل یافته‌اند. کوچکترین کهکشان‌ها دارای پهنایی برابر با چند صد سال نوری، شامل نزدیک به ۱۰ میلیون ستاره هستند. بزرگترین کهکشان‌ها تا ۳ میلیون سال نوری پهنا دارند و شامل بیش از ۱۰۰۰۰۰ میلیارد ستاره هستند.

ماده تاریک چیست؟

ماده تاریک در اخترشناسی و کیهان شناسی، ماده ای فرضی است که چون از خود شید(نور) (امواج الکترومغناطیسی) گسیل یا بازتاب نمی‌کند، نمی‌توان آن را مستقیماً دید اما از اثرات گرانشی موجود بر روی اجسام مرئی، همانند ستاره‌ها و کهکشان‌ها، می‌توان به وجود آن پی برد. درک و تجسم ماده تاریک آسان نیست اما در دانش ستاره شناسی حائز اهمیت است.

برای مغز انسان غیر ممکن است که بتواند تصویر حقیقی از اندازه ی کیهان را مجسم کند. نه فقط نمیدانیم که اندازه آن چیست؟ بلکه برای ما مشکل است که تصور بزرگی آن را هم بکنیم. اگر از زمین شروع کنیم و پیش برویم، خواهیم دید که چرا اوضاع چنین است: زمین قسمتی از منظومه ی شمسی است، ولی قسمت کوچکی از آن به شمار می آید. منظومه ی شمسی عبارت از خورشید، سیاراتی که به دور آن میگردند، سیارات کوچک و شهاب ها.

منظومه ی شمسی، خود قسمت کوچکی از مجموعه ی سیارات خیلی بزرگتری است که آن را کهکشان مینامیم. کهکشان از میلیون ها ستاره تشکیل شده است، که برخی از آنها خیلی از خورشید بزرگتر هستند، و آنها هم ممکن است برای خود منظومه ی شمسی داشته باشند.

بنابراین ستارگانی را که ما در کهکشان خود میبینیم، و آنرا «راه شیری» مینامیم، که دوری آنها از ما به قدری است که مسافت های آنها را به جای اندازی گیری مایل، با سال نوری میسنجیم. نور در حدود شش هزار مایل در سال حرکت میکند. ستاره ی درخشان نزدیک به زمین، عبارت از آلفاسنتاری میباشد، و آیا میدانید که چقدر از ما فاصله دارد؟ در حدود ۲۵ هزار میلیارد مایل! ولی ما فقط از کهکشان خودمان صحبت میکنیم. عرض این کهکشان در حدود صد هزار سال نوری میباشد. یعنی صد هزار ضرب در میلیارد مایل! با وجود این کهکشان ما قسمت کوچکی از یک منظومه ی بزرگ دیگری میباشد!

احتمالا میلیون ها کهکشان در ماوراء راه شیری وجود دارد، شاید تمام این کهکشان ها را که روی هم بگذاریم، هنوز قسمت کوچکی از یک منظومه ی بزرگ دیگری باشد!
بنابراین ملاحظه میکنید چرا برای ما غیر ممکن است که تصوری درباره ی وسعت عالم بکنیم. تصادفا دانشمندان معتقدند که عالم در حال گسترش میباشد. این میرساند که هر چند میلیون سالی که بگذرد، دور کهکشان فاصله ای از یکدیگر پیدا میکند که دو برابر فاصله ی قبلی آنها خواهد بود.

چرا منظومه شمسی بدین گونه است؟ تا آنجا که میدانیم، هیچ دلیل برای ترتیب قرار گرفتن کنونی منظومه ی شمسی وجود ندارد. امکان دارد که ترتیب قرار گرفتن آن نوع دیگری بوده است، همانطور که منظومه شمسی دیگر در کهکشان به ترتیب دیگری قرار گرفته اند. این موضوع به آغاز و ابتدای آنها مربوط میشود. ولی بشر قوانین مخصوصی از طبیعت را که موجب آن منظومه شمسی در وضع موجود قرار گرفته است، کشف کرد.